Wygląd zewnętrzny
Budynek kościoła położony jest w centrum ogrodzonego zespołu kościelnego. Posiada konstrukcje jednonawową z węższym i niego niższym prezbiterium zamkniętym pięciobocznie (zbliżonym do półkola). Po bokach prezbiterium na rzucie kwadratu od północy skarbiec i od południa zakrystia. Od strony zachodniej znajduje się kruchta w rzucie kwadratu. Fundamenty zostały wymurowane z cegły i kamienia. Mur został wykonany z opoki wapiennej i cegły, dwustronnie otynkowanej zaprawą wapienną i wapienno-cementową. Strop wykonany jest z belek sosnowych z podsiębitką , która wyprawiona jest zaprawą wapienną na koszu. Więźba dachowa drewniana jest z belek sosnowych, nad nawą jednowieszakowa, nad prezbiterium – dwuwieszakowa, nad zakrystią, kruchtą i skarbcem krokwiowo – płatwiowa. Pokrycie dachowe na całości budynku wykonane z blachy stalowej ocynkowanej i pokrytej czerwoną farbą. Drzwi wejściowe prowadzące w kierunku nawy głównej umiejscowione w przyziemiu fasady kruchty wykonane z drewna, pomalowane brązową farbą olejną. Z kruchty do nawy dębowe, filungowe, w górnej części przeszklone. Drzwi do skarbca są metalowe.
Rys. 1. Kościół pw. Wniebowzięcia NMP – widok od strony fasady, fot. Bogusław Okupny
Prostokątna fasada jest zwieńczona trójkątnym szczytem, poprzedzona dwukondygnacyjną, jednoosiową kruchtą objętą w narożach i rozczłonkowana lizenami na trzy przęsła. Lizeny narożne ustawione na wysokim cokole oraz z bazą o profilu jońskim. Lizeny środkowe w części zasłonięte kruchtą. Fasada u góry zamknięta uproszczonym belkowaniem (o profilu głowicy doryckiej). Lizeny znajdują swoją kontynuację w partii szczytu. Szczyt obwiedziony gzymsem. Na osi okulus w profilowanej opasce. Elewacja kruchty jest zaokrąglona, cofniętych narożach, przy czym dodatkowo jest podzielona i zwieńczona gzymsem. Od frontu w przyziemiu prostokątny, zamknięty półkoliście otwór drzwiowy ujęty opaską, gładką u dołu, o archiwolcie profilowanej na wzór architrawie z impostami o formie odcinków belkowania . W drugiej kondygnacji prostokątne zamknięte półkoliście okno ujęte analogiczną opaską jak wejście. Pod oknem gzyms podokienny. W szczycie płycina o formie tonda ujętego opaską. W elewacjach bocznych w drugiej kondygnacji płyciny o formie i opracowane jak okno od frontu. Elewacje boczne na cokole nakryte daszkiem parapetowym i zwieńczone uproszczonym belkowaniem. Rozczłonkowane lizenami o jońskich bazach. Elewacje korpusu są pięcioprzęsłowe, trójosiowe. Na osiach znajdują się rozglifione, prostokątne zamknięte okna.
Nawa główna prostopadłościenna, zwarta, nakryta dachem dwuspadowym. Od wschodu nieco niższe i węższe prezbiterium, nakryte dachem dwuspadowym, nad absydą przechodzący w stożkowy. Bryły skarbca i zakrystii dwukondygnacyjne, nakryte płaskimi dachami dwuspadowymi, których kalenica ustawiona jest prostopadle do ścian prezbiterium i znajduje się na wysokości okapu na tymże. Do fasady korpusu nawowego dostawiona dwukondygnacyjna kruchta, nakryta płaskim dachem dwuspadowym. Nad dachem korpusu budynku ośmioboczna, dwukondygnacyjna wieżyczka na sygnaturkę z arkadową galeryjką. Wieżyczka zwieńczona krzyżem kowalskiej roboty. Elewacje gładko otynkowane, pomalowane na kolor jasnego beżu, poprzecinane malowanymi na biało lizenami. Zabieg ten powoduje optyczne wydłużenie bryły kościoła ku górze.
Rys. 2. Kościół pw. Wniebowzięcia NMP – widok od strony prezbiterium, fot. Bogusław Okupny
Elewacja zakrystii i skarbca dwukondygnacyjna na cokole zakończonym profilem symy. Podzielone i zwieńczone gzymsami. Jednoosiowe. Na osiach prostokątne otwory okienne. W przyziemiu elewacji zachodniej prostokątne otwory drzwiowe. Elewacja północna skarbca bez otworów. Okna metalowe o konstrukcji kwaterowej z witrażami, do skarbca i zakrystii drewniane, kwaterowe.
Wnętrze kościoła
Pod łukiem tęczy umocowana jest centralnie figura ukrzyżowanego Jezusa. Drewniana figura pomalowana farbą olejną, datowana jest na drugą połowę XVIII w. Ciało budowy atletycznej, o wyraźnie szerokim tułowiu, rozpięte jest na drewnianym krzyżu na szeroko uniesionych rękach. Pochylona głowa skierowana ku prawemu barkowi. Nogi silnie ugięte w kolanach z prawą stopą na lewej, przybite gwoździem. Peryzonium białe, marszczone w drobne fałdy z węzłem przy prawym boku. Umęczona twarz z długą brodą i wąsami malowanymi na brązowo.
Rys. 3. Wnętrze kościoła – widok od strony wejścia, źródło: [1]
Nawa kościoła jest jednoprzestrzenna, nakryta płaskim stropem. W części zachodniej chór muzyczny wsparty jest na dwóch toskańskich kolumnach. Nawa główna jest otwarta łukiem tęczowym do prezbiterium niższego od nawy i nakrytego płaskim stropem. Posadzka wykonana jest z płytek ceramicznych, w zamknięciu prezbiterium z konglomeratu marmurowego, w zakrystii z desek dębowych na legarach, malowana farbą olejną (jasny orzech). Posadzka podniesiona jest o jeden stopień. W zamknięciu prezbiterium podniesiona o dwa stopnie. Kruchta jest nakryta płaskim stropem. Lokalność nad kruchtą otwarta jest arkadą na chór muzyczny. Schody prowadzące na chór są drewniane, dwubiegowe. Skarbiec i zakrystia z płaskimi stropami.
Rys. 4. Wnętrze kościoła – widok od strony ołtarza głównego źródło: [1]
Kościół posiada instalację elektryczną i nagłośnieniową. Ogrzewanie elektryczne (dmuchawy grzewcze). Kubatura obiektu wynosi ok. 5547 m3, natomiast jego powierzchnia – ok. 336 m2 [1]. Ołtarz główny jest drewniany w stylu barokowym (I połowa XIX wieku), z obrazem przedstawiającym Wniebowzięcie Matki Bożej. Po lewej stronie znajduje się ołtarz boczny z obrazem Matki Bożej (dar Króla Polski Jana Kazimierza).
Rys. 5. Obraz Matki Bożej – dar króla Polski Jana Kazimierza, źródło: [1]
Rys. 6. Obraz św. Agaty, źródło: [1]
Obok znajduje się ołtarz z obrazem św. Agaty. Po prawej stronie mieści się ołtarz z obrazem Przemienienia Pańskiego, a obok niego – ołtarz z obrazem Adoracji Matki Bożej z Dzieciątkiem przez św. Antoniego. Ambona i chrzcielnica mają również charakter barokowy. Na chórze muzycznym znajdują się 6–głosowe organy. W świątyni na ścianach umieszczone są obrazy Stacji Drogi Krzyżowej [2].
Rys. 7. Obraz Przemienienia Pańskiego, źródło: [1]
Rys. 8. Obraz Adoracji Matki Bożej z Dzieciątkiem przez św. Antoniego, źródło: [1]
Rys. 9. Zabytkowe organy, źródło: [1]
Kościół posiada dwa witraże figuratywne, które są osadzone w oknach prezbiterium. Witraże wykonano w stylu Młodej Polski. W skośnej ścianie południowej znajduje się witraż z Obrazem Serca Jezusa przedstawiający jego sylwetkę z rozłożonymi dłońmi. Ubrany w białą szatę z czerwonym płaszczem, dookoła głowy żółta aureola z rozchodzącymi się promieniami. Po bokach krzewy różane w wazonach. Pod stopami filakteria z napisem „Fundacja Antoniego Szpakowskiego”.
Rys. 10. Witraż z Obrazem Serca Jezusa, źródło: [1]
Rys. 11. Witraż z Obrazem Najświętszej Maryi Panny, fot. Jerzy Wójcik
Przypisy:
[1] http://www.parafiakrzczonow.eu/
[2] http://www.powiatlubelski.pl/miejsca/krzczonow/kosciol-pw-wniebowziecia-nmp-w-krzczonowie