Przepraszamy – strona w trakcie aktualizacji, ostatnia wersja: 26 czerwca 2017 r. godz. 13:14
Ustawa o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r. formę ochrony przyrody pod nazwą pomnik przyrody definiuje jako pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupiska o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, okazałych rozmiarów drzewa, krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie. (Art. 40 UOP) [1].
Krzczonowski Park Krajobrazowy może się poszczycić różnorodnością i oryginalnością pomników przyrody. Pomnikami przyrody ożywionej są [2]:
- 3 lipy drobnolistne obok kościoła w Częstoborowicach,
- 3 lipy drobnolistne obok leśniczówki w Krzczonowie,
- 2 dęby szypułkowe, modrzew i jesion w zespole dworsko-parkowym w Rybczewicach,
- wiąz w Lesie Królewskim
- płat cieszynianki wiosennej o powierzchni 0,10 ha w Lesie Królewskim
- buk pospolity w rezerwacie Olszanka
Zaś pomnikami przyrody nieożywionej są [1]:
- 4 źródła (w Krzczonowie, Piotrkówku, Krzczonowie Trzecim (Borzęcinie) i Walentynowie)
- 2 głazy narzutowe (w Krzczonowie-Sołtysach i w Nowinach Żukowskich)
Głazy narzutowe
Dr inż. Miłosz Huber z Zakładu Geologii i Ochrony Litosfery Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie charakteryzuje każdego z nich w sposób następujący: „głaz (płaskóra) piaskowca silicytowego wieku mioceńskiego. Jest to skała zbudowana głównie z ziaren piasku, scementowanych spoiwem krzemionkowym (opalowo-chalcedonowym). Na powierzchni widoczne są odciski fauny kopalnej, między innymi sercówki, odmiany która żyła w warunkach zmiennego zasolenia wód o klimacie zbliżonym do dzisiejszego śródziemnomorskiego [1].
Rys. 1. Głaz narzutowy w Krzczonowie-Sołtysach, fot. Michał Zieliński
Zapis ten ukazuje nam uchwycenie najmłodszych osadów które zawiązane są z ustępującym morzem na Lubelszczyźnie. Co więcej, fakt iż dziś można oglądać tylko odciski muszli (oraz skrzemionkowane otwornice) wskazuje iż sylifikacja była procesem późniejszym o ograniczonym zasięgu, powodując jednak zanik węglanów w skale. Późniejsze procesy stokowe oraz działalność lądolodu spowodowała iż pojedyncze okruchy tych piaskowców są niekiedy poprzemieszczane, jednak Wyniosłość Giełczewska stanowi ich naturalne występowanie.” [1]
Rys. 2. Głaz narzutowy w Nowinach Żukowskich, fot. Michał Zieliński
Głaz w Nowinach Żukowskich ma obwód ok. 3,5 m. Aktem ustanawiającym go pomnikiem przyrody jest Uchwała Nr XXI/142/97 Rady Gminy w Krzczonowie z dnia 30 kwietnia 1997 r. Zaś głaz w Krzczonowie-Sołtysach ma obwód 5,82 m i został ustanowiony jako pomnik przyrody Zarządzeniem Nr 42 Wojewody Lubelskiego z dnia 22 października 1987 r. [1].
Źródło:
[1] Krzysztof Wojciechowski, tekst Głazy – pomniki przyrody
[2] http://www.powiatlubelski.pl/miejsca/krzczonowski-park-krajobrazowy/