Dzwonnica z kaplicą pogrzebową
Budynek dzwonnicy położony jest w północno-zachodnim narożu kompleksu kościelnego. Kalenicowo ustawiona jest do ulicy Leśnej i biegnąca wzdłuż północnego odcinka muru kościelnego. Fasadą zwrócona na wschód. Prawdopodobny czas powstania, ze względu na styl i materiał, może być powiązany z budową budynku bramnego i datowany na lata 1880-1890. W 1961 roku ks. Antoni Krawiec podął się inicjatywy remontu kapitalnego kaplicy, któremu towarzyszyło wycięcie wystających wewnątrz wsporników łuku sklepieniowego i założenie elektryczność. Celem remontu było przygotowanie pomieszczenia na salę parafialną dla lekcji religii.
Rys. 1. Dzwonnica z kaplica pogrzebową – widok od ul. Leśnej, fot. Łukasz Surma
Dzwonnica znajduje się na planie prostokąta. Jest jednoprzestrzenna, dwudzielna. W dziale zachodnim znajduje się kaplica pogrzebowa, natomiast we wschodnim – metalowe schody prowadzące na drugą kondygnację. Fundamenty są z cegły i kamienia, mur z opoki wapiennej i cegły obustronnie otynkowany zaprawą wapienno-cementową. Dzwonnica jest nakryta dwuspadowym dachem. Poprzedzona jednokondygnacyjnymi przedsionkami przylegającymi do obu ścian szczytowych i nakryte dachami dwuspadowymi. Pokrycie dachu jest z blachodachówki. Więźba dachowa jest z belek metalowych. Symetryczne opracowanie budynku powoduje, że dzwonnica zdaje się mieć dwie fasady (wschodnią i zachodnią). Elewacje gładko tynkowane, na niskim cokole, podzielone i zwieńczone gzymsami. Dwukondygnacyjny korpus ujęty w narożach lizenami. Do nich dostawione trójuskokowe szkarpy sięgające 2/3 wysokości korpusu. Ściany przedsionków ujęte w narożach dwuuskokowymi szkarpami. Czoła łuków dekorowane płaską opaską. Okna futrynowe, dwuskrzydłowe z ostrołukowymi zamknięciami. Pomiędzy otworami (na wysokości impostu) znajduje się gzyms odcinkowy. Pod otworami sa gzymsy podokienne. Elewacje boczne przedsionków bez otworów. Elewacje szczytowe mieszczą ostrołukowy portal o profilowanych ościeżach, a w nich prostokątne otwory wejściowe. Drzwi do kaplicy są drewniane, dwuskrzydłowe, spongowe obustronnie szalowane w romby. W szczycie przedsionka wschodniego nad portalem okulus.
W przyziemiu kaplica przedpogrzebowa nakryta sklepieniem ostrołukowym z lunetami. Część wejściowa zaakcentowana na grotę. W ścianie ołtarzowej ostrołukowa nisza. Sklepienie: ostrołukowa kolebka z lunetami. Wyposażenie stanowią dwa segmenty ławek oraz dwie figury aniołów ustawionych na konsolach. Posadzka z płytek ceramicznych. W drugiej kondygnacji zawieszone trzy dzwony. Dzwonnica wraz z kaplicą przedpogrzebową posiada instalację elektryczną.
Dzwony i ich dźwięk nieodłącznie towarzyszą kościołom od zarania dziejów. Zwołują na msze wiernych i powiadamiają o szczególnych zdarzeniach. Tak też było i w kościele w Krzczonowie. W dowód uznania mieszkańcom wsi za udział w piechocie wybranieckiej, król Polski Stefan Batory w roku 1582 podarował parafii Krzczonów dzwon. Wycofujące się w 1915 roku wojska rosyjskie wywoziły trzy dzwony – wśród nich zabytkowy dzwon z fundacji Królewskiej. Tak też się stało z dzwonami w czasie pierwszej wojny światowej. W 1925 zawisły w dzwonnicy nowe dzwony. Te dzwony przetrwały II wojnę światową.
Niestety inne nieszczęście sprawiło, że ten przepiękny harmoniczno głos zamilkł w Krzczonowskim kościele. 22 czerwca 2000 roku pożar dzwonnicy doprowadził do zniszczenia dzwonów. W czasie pożaru całkowitemu spaleniu uległy drzwi dzwonnicy, schody, podest dzwonnicy, okna oraz część konstrukcji dachu. W wyniku akcji gaśniczej zalana została kaplica pogrzebowa. Odpadły tynki wewnętrzne dzwonnicy. Dzwony mocno przytwierdzone do konstrukcji wsporczej nie spadły, ale wysoka temperatura spowodowała pęknięcia ich korpusów. Ściany nie uległy zniszczeniu. Wykonano projekt remontu dzwonnicy i niezwłocznie dokonywano napraw. Tego remontu dzwonnicy i odlewu nowych dzwonów dokonano za ks. Józefa Cwenera.
Budynek Bramy z bramką
W środkowej części południowego odcinka muru znajduje się neogotycki budynek bramy, murowany z opoki wapiennej i cegły na planie prostokąta. Prostopadłościenny, jednokondygnacyjny, nakryty dachem dwuspadowym podbity blachą. Ściany są wytynkowane na gładko. Frontowa ujęta w narożach uskokowymi szkarpami o trójkątnym szczycie, zamkniętym profilowanymi gzymsami. Jednoosiowa z prostokątnym zamkniętym ostrołukowym otworem w portalu o uskokowo profilowanych ościeżach. W otworze dwuskrzydłowe wrota bramne, spongowe, dekorowane profilowanymi listwami w romby. Nadświetle wypełnione monogramem Matki Boskiej snycerskiej roboty.
Rys. 2. Budynek bramy z bramką, fot. Łukasz Surma
W szczycie ostrołukowa nisza. Ściana tylnie przepruta ostrołukową arkadą. Nad nią w szczycie okulus ujęty prostą opaską. Ściany boczne zwieńczone uproszczonym belkowaniem, które zachodzi na elewację szczytu, tworząc imposty dla gzymsowania szczytów. We wnętrzu do remontu w 2006 roku znajdowała się mocno zmurszała drewniana podłoga, obecnie cementowana kostka brukowa. Bezpośrednio do budynku przylega niska bramka wykonana z metalu, kowalskiej roboty. Jednym bokiem przytwierdzona do budynku bramnego, drugim do muru ogrodzeniowego. Grodzi alejkę od parkingu do kruchty kościoła. Wykonana w 2006 roku.
Mur okalający wokół kościoła
Zespół kościelny otoczony jest murem pełnym, wykonanym z ciosanej opoki wapiennej o wkładzie horyzontalnym. Ciosana opoka połączona jest zaprawą wapienną. We wschodniej części muru użyto również cegły ceramicznej, którą użyto do wzmocnienia krawędzi słupów oraz blend. Mur podzielony słupami na przęsła. Korona muru oraz słupy kryte są płaską dachówką ceramiczną na zakładkę z gąsiorami na szczycie, tworząc dwuspadowe daszki. Mur i dachówka odnowiona w 2010 roku.
Rys. 3. Mur okalający kompleks kościelny, źródło: [1]
Zachodni odcinek muru oddzielający zespół kościelny od parkingu jest podzielony z umieszczoną w przerwie metalową bramką oraz umieszczonymi w jego biegu opisanym wcześniej budynkiem bramy. Słupy ogrodzenia wsparte niewielkimi szkarpami z pulpitowymi daszkami wykonanymi z dachówki ceramicznej (odnowionej w 2010 r.). W środkowej części muru jest niewielki budynek kostnicy.
Rys. 4. Jedna z kilku kapliczek procesyjnych znajdujących się w murze okalającym, fot. Bogusław Okupny
W narożu północno-wschodnim muru znajduje się budynek krytych schodów. Każde przęsło od wewnętrznej strony posiada ostrołukową blendę, a po zewnętrznej stronie podparte jest otynkowaną szkarpą. Kapliczki procesyjne znajdujące się w narożach muru są utrzymane w eklektycznym wystroju.
Konstrukcja kapliczek oparta jest o prostopadłościenne bryły zwieńczone gzymsem, nakryte dwuspadowym dachem pobitym ocynkowaną blachą. Fasady mają formę głębokiej niszy prostokątnej zamkniętej łukiem obniżonym. Czoło archiwolty opracowane opaską o profilu architrawu. Imposty o profilu odcinki gzymsu. Szczyt trójkątny obwiedziony gzymsem, po środku okrągła plakieta profilowana na tynku. W głębi niszy prosta mensa.
Kryte Schody
Budynek krytych schodów znajduje się w północno-wschodnim narożu zespołu kościelnego, włączony w przebieg muru ogrodzeniowego. Usytuowany na planie prostokąta.
Rys. 5. Kryte schody – widok od strony kościoła, fot. Bogusław Okupny
Rys. 6. Kryte schody – widok od strony ul. Leśnej, fot. Bogusław Okupny
Kostnica
Na wschód od dzwonnicy posadowiony w biegu muru niewielki eklektyczny budynek kostnicy. Obecnie wykorzystywany jako magazyn.
Rys. 6. Kostnica / magazyn, fot. Bogusław Okupny
Kaplica z polnych kamieni
W południowo-zachodniej części zespołu naprzeciw fasady kostnicy kapliczka o formie groty. Ściany murowane z polnych kamieni. Na dwuspadowym dachu konstrukcja kratownicowa zwieńczona wysokim krzyżem. Całość konstrukcji podstawy i krzyż wykonane z profili stalowych. W bielonej niszy ustawiona figura NMP
Rys. 6. Kapliczka z polnych kamieni, fot. Krzysztof Wojciechowski
Krzyż drewniany
Bezpośrednio przy północno-zachodnim narożu kruchty wysoki krzyż drewniany wykonany z belek sosnowych. Krzyż posiada wyryte napisy „ZBAW MNIE” oraz „A.D. 2000”.
Rys. 6. Krzyż drewniany przy kościele, fot. Krzysztof Wojciechowski
Plebania
Budynek plebani usytuowany jest poza obszarem ogrodzenia cmentarza przykościelnego. Jest to budynek o zwartej bryle, trójkondygnacyjny, pokryty prostym dachem dwuspadowym. Kalenica dachu zorientowana w kierunku wschodnio-zachodnim równolegle do ul. Leśnej. Gładko tynkowany. Posiada swa wejścia w ścianie północnej.
Rys. 6. Plebania, źródło: [1]
Przypisy:
[1] http://www.parafiakrzczonow.eu/