Jest to najstarszy z rezerwatów Krzczonowskiego Parku Krajobrazowego. Jego powierzchnia to 48,6 ha. Swoim zasięgiem obejmuje strome zbocza po prawej stronie rzeki Radomirki, okolice „Śmierdzącego Źródełka” i zalesioną część Łysej Góry. To najlepiej zachowany i najbardziej atrakcyjny przyrodniczo rezerwat na terenie parku. Jest on pozostałością naturalnego kompleksu leśnego, który jeszcze na początku XIX wieku pokrywał znaczne obszary Wyniosłości Giełczewskiej.
Rys. 1. Tablica informacyjna przy wejściu do rezerwatu leśno-stepowego „Las Królewski”, fot. Krzysztof Wojciechowski
Pozostała część lasu ocalała z uwagi na silne urzeźbienie terenu, a tym samym niewielką przydatność rolniczą. Skałami macierzystymi gleb są utwory lessowe i margle kredowe. Największą powierzchnię zajmują gleby płowe, znacznie mniejszą brunatne, rędziny, czarne ziemie i gleby napływowe. Jedynym ciekiem wodnym jest rzeka Radomirka, której woda wpada do Giełczwi, Rzekę tę zasila zboczowe źródło podziemne – „Śmierdzące Źródełko”.
Rys. 2. Las Królewski”, fot. Krzysztof Wojciechowski
Rezerwat charakteryzuje się bogactwem i różnorodnością siedlisk i gatunków. Występują tu fragmenty muraw i zarośli kserotermicznych z takimi rzadkimi gatunkami jak: turzyca niska, ostrożeń pannoński, powojnik prosty, oman wąskolistny i inne.
Rys. 3. Las Królewski”, fot. Krzysztof Wojciechowski
W rezerwacie, obok „Śmierdzącego Źródełka” znajduje się jedno z dwóch w parku, a jedno z nielicznych na Lubelszczyźnie stanowisko bardzo rzadkiej rośliny w Polsce, cieszynianki wiosennej. Występują tu także parzydło leśne, podkolan biały, lilia złotogłów, groszek wschodniokarpacki, łuskiewnik różowy, przylaszczka pospolita, paprotka zwyczajna, zawilec gajowy.
Rys. 4. Droga Żuków Drugi – Krzczonów obok „Lasu Królewskiego”, fot. Krzysztof Wojciechowski
Na terenie parku spotkać można ssaki charakterystyczne dla Wyżyny Lubelskiej: jeże, ryjówki aksamitne, kuny, lisy, borsuki i drobne gryzonie (mysz leśną, orzesznicę, nornice rudą, badylarkę). Na polach i w zagajnikach występują zające. Z kopytnych spotykane są tu sarny, dziki, a coraz częściej łosie a nawet jelenie.
Rys. 5. Mapa rezerwatu „Las Królewski” z uwzględnieniem pieszej ścieżki edukacyjnej, źródło: broszura informacyjna „Rezerwat Las Królewski – piesza ścieżka edukacyjna” wydana przez ROKiS w Krzczonowie
Opis pieszej ścieżki edukacyjnej:
WEJŚCIE – Zbiornik retencyjny – założony na początku lat 90-tych, obecnie stał się ostoją ptactwa wodnego i roślinności typowej dla terenów podmokłych. Cienisty las mieszany ze zwartymi koronami drzew, którego drzewostan tworzy różnowiekowy dąb szypułkowy ze znaczną domieszką graba i lipy drobnolistnej.
Rys. 6. Wejście do rezerwatu leśno-stepowego „Las Królewski”, fot. Krzysztof Wojciechowski
Od wejścia na trasę do Źródliska jest ok. 350 m. Trasa prowadzi równolegle do koryta płynącej obok rzeki, której źródlisko to tzw. „Śmierdzące Źródełko”. Kierując się w jego stronę można napotkać roślinność chronioną m.in. parzydło leśne, łuskiewnik różowy, groszek wschodniokarpacki i inne.
Rys. 7. Zbiornik retencyjny, fot. Krzysztof Wojciechowski
PRZYSTANEK I – „Źródlisko Śmierdzące” – źródło zboczowe położone na wysokości ok. 240 m n.p.m. W szerokiej, głębokiej niszy kilkanaście wypływów, z których woda strumieniem odpływa dnem wąwozu aż do jego wylotu w rejonie szosy Krzczonów – Żuków.
Rys. 8. Źródło „Śmierdzące”, fot. Krzysztof Wojciechowski
Na skarpie przy Źródlisku znajduje się stanowisko cieszynianki wiosennej (rys. 5), objęte ochroną w formie pomnika przyrody. Wiosną można tam spotkać: miodunki, przylaszczki, zawilce itp. itd. Mijamy źródlisko i kierujemy się na prawo w kierunku lipy drobnolistnej o fantazyjnych kształtach – ok. 150 m.
Rys. 9. Cieszynianka wiosenna, fot. Krzysztof Wojciechowski
PRZYSTANEK II – Pomnik przyrody – Lipa – po przejściu ok. 150 m napotykamy lipę o niespotykanych kształtach i naciekach, która wyróżnia się wśród smukłych grabów i lip. Idąc granicą rezerwatu, ok. 500 m (oznaczona jednostronnie na drzewach kolorem zielonym) a dalej brzegiem lasu (ok. 600 m) docieramy do punktu widokowego.
Rys. 10. Lipa – pomnik przyrody, fot. Krzysztof Wojciechowski
PRZYSTANEK III – Punkt widokowy – znajduje się na polach w okolicy Walentynowa skąd rozpościera się malowniczy widok na okoliczne miejscowości m.in. Antoniówkę, Stryjno a nawet odległe okolice Piask.
Rys. 11. Punkt widokowy w Lesie Królewskim, fot. Krzysztof Wojciechowski
Rys. 12. Punkt widokowy – widok na las koło Walentynowa, fot. Krzysztof Wojciechowski
Rys. 13. Las koło Walentynowa, fot. Krzysztof Wojciechowski
Kierując się w kierunku zbiorowiska kserotermicznego, przechodzimy krawędzią najwyższego wzniesienia lasu ok. 250 m n.p.m. tzw. – tzw. Łysej Góry. Teren obejmuje wierzchowinę o niewielkim spadku od strony południowozachodniej oraz stromy północnozachodni stok o kącie nachylenia ok. 40°, opadający w kierunku rzeki Radomirki. Stoki te przecięte są kilkoma mniejszymi i większymi wąwozami o długości nawet 1 km.
Rys. 14. Łysa Góra, fot. Krzysztof Wojciechowski
W jednym z wąwozów znajdują się nory borsucze. Wyraźnie wydziela się fragment lasu o drzewostanie zbudowanym z ok. 80-letniego świerka (wysokość sięga ok. 45 m). Jest to jedyne w Krzczonowskim Parku Krajobrazowym tak duże, pochodzące z nasadzeń skupisko świerka. Bardzo licznie na zboczu występuje cienistka trójkątna, rzadki gatunek na tym terenie oraz parzydło leśne i gnieźnik leśny.
Rys. 15. Nory borsucze, fot. Krzysztof Wojciechowski
PRZYSTANEK IV – Murawy kserotermiczne – Po zejściu z Łysej Góry do szosy, na stromym jej stoku można dostrzec mocno nasłonecznione stanowisko roślinności kserotermicznej. Zbiorowiska roślin kserotermicznych wykształcają się na silnie nasłonecznionych, nagrzewających się siedliskach, gdzie dostępność wody jest niewielka.
Rys. 16. Murawy kserotermiczne, fot. Iwona Grzeszczyk
Roślinność kserotermiczna występuje na rozległych obszarach znajdujących się pod wpływem klimatu zwrotnikowego (wysokie temperatury, niskie opady). W Polsce naturalne warunki do rozwoju roślinności kserotermicznej wykształcają się dość rzadko, dlatego też wszystkie występujące w kraju siedliska kserotermiczne tj. murawy kserotermiczne z klasy Ferstuco-Brometea oraz dąbrowy świetliste z dębem omszonym stanowią siedlisko przyrodnicze wymagające ochrony w ramach sieci Natura 2000.
Źródło: broszura informacyjna „Rezerwat Las Królewski – piesza ścieżka edukacyjna” wydana przez ROKiS w Krzczonowie